Bouwen aan een verpleegkundig dreamteam: ‘Gelijkwaardigheid op alle niveaus’

Bron: Zorgvisie

De afdeling gynaecologie en urologie blinkt in het St. Antonius uit in een laag verzuim en een hoge medewerkers- en patiënttevredenheid. “Er hangt een positieve sfeer waardoor verpleegkundigen hier graag willen stagelopen en blijven werken”, vertelt verpleegkundig afdelingshoofd Marit de Bie. “Vacatures invullen is geen probleem.” Om de succesformule te delen, sloeg ze de handen ineen met Daphne Spoolder, verplegingswetenschapper, informatiespecialist en adviseur Evidence Based Practice, regieverpleegkundige Annette van Duijn en Marieke Schreuder, adviseur leren en ontwikkelen.

Gezien worden
Spoolder en haar collega’s organiseerden drie focusgroepen met twaalf verpleegkundigen. “Daarin vroegen we waarom verpleegkundigen graag op deze afdeling willen en blijven werken.” Diverse elementen uit het Model Excellente Zorg kwamen al snel ter sprake. Dit wetenschappelijk onderbouwde model – geïnspireerd op de ‘Essentials of Magnetism’ en de Magnet Hospitals in de Verenigde Staten – gaat uit van een cultuur waarin verpleegkundigen hun werkomgeving zo kunnen inrichten, dat zij kwalitatief hoge zorg leveren en met plezier werken.

Het belangrijkste ingrediënt voor het boeien, binden en behouden is aandacht. “Verpleegkundigen vertelden dat ze zich zowel op persoonlijk als professioneel vlak gezien en gehoord voelen. Ook studenten voelen zich onderdeel van het team en ervaren dat hun mening ertoe doet.” Daarnaast is werken met vakbekwame collega’s een andere fundamentele pijler in het model. “Kenmerkend aan de afdeling is dat collega’s open en benaderbaar zijn en van elkaar willen leren. De jonkies leren van de ouderen en andersom. Daarnaast hebben collega’s verschillende opleidingen gevolgd. Die mix zorgt voor een lerende cultuur.”

Gelijkwaardigheid
Professionele autonomie en zeggenschap over de beroepsuitoefening verbeteren ook de teamprestaties. “Verpleegkundigen zijn in de lead, wij moeten zorgen voor de randvoorwaarden”, aldus De Bie. Sinds enkele jaren werkt de afdeling met zelfroostering, waarbij twee verpleegkundigen per toerbeurt verantwoordelijk zijn voor het rooster. “Verpleegkundigen nemen ook zelf verantwoordelijkheid voor een goed verdeelde werkdruk over de patiëntkamers”, vertelt Spoolder.

De samenwerking met medisch specialisten is een andere belangrijke werkplezierindicator. “Op alle niveaus werken we samen op basis van gelijkwaardigheid”, zegt De Bie. “Zo’n cultuur ontstaat niet zomaar en is hard werken.” Tijdens de dagevaluatie wordt het samenspel met de specialisten en leidinggevenden besproken. “Daarin stimuleren we verpleegkundigen verbeterpunten te bespreken. Het is niet alleen maar gezellig en leuk. Duidelijkheid en elkaar aanspreken is cruciaal. Aan mij als afdelingshoofd is het de opdracht om eventuele drempels weg te nemen om verpleegkundigen zelf het gesprek aan te laten gaan.” Naast de dagstart en -evaluatie vinden er elke week verbeterbord-besprekingen plaats. Die worden door verpleegkundigen zelf geleid. “Iedereen denkt mee. De verbeterideeën worden vervolgens door en onder de verpleegkundigen zelf verdeeld”, meldt Spoolder.

Loslaten
Voor afdelingshoofden is het volgens De Bie de kunst om los te laten. “Laat professionals met goede initiatieven komen, denk in mogelijkheden en geef de ruimte. Maar blijf er wel over in gesprek gaan.” Spoolder: “Daardoor ervaren verpleegkundigen niet alleen dat er naar ze geluisterd wordt, maar ook dat er met hun input wat wordt gedaan.” De Bie’s persoonlijke lessons learned is kwetsbaarheid. “Als leidinggevende vraag ik om gerichte feedback en ontwikkelpunten en geef ik aan wat ik lastig vind of waar ik hulp bij nodig heb. In mijn beginjaren zou ik dat nooit gedurfd hebben, maar door je zo op te stellen, draag je een cultuur uit waarin geleerd mag worden.”

Tot slot benoemt ze aandacht voor persoonlijke ontwikkelmogelijkheden. “Niet iedereen is zich bewust van zijn kwaliteiten. In dat geval is het belangrijk om als leidinggevende het gesprek aan te gaan en de mogelijkheid te bieden voor het maken van een vervolgstap. Laat je daarbij niet weerhouden door angst dat iemand daardoor misschien buiten de afdelingsgrenzen doorgroeit.”

Nooit klaar
De data uit de focusgroepen is gevat in een wetenschappelijk artikel. De publicatie volgt waarschijnlijk medio oktober. Spoolder hoopt dat andere verpleegkundige teams met de inzichten aan de slag kunnen. “Zeker ten tijde van toenemende vergrijzing en arbeidskrapte gun ik iedereen zo’n werkcultuur.” De Bie: “Een succesvol team is nooit af. Het blijft keihard werken om deze cultuur te behouden en onderhouden.”